پیرمرد چشم ما بود. نونهالِ مدهوشِ جمال و جلال شیخِ بَر دار شهید حاج آقا فضلالله نوری، شیخِ شوخ و شنگ سالهای جوانی و مبارزه با استبداد قجری، همسنگر شهید سیدحسن مدرس در مبارزه با استعمار انگلیس و استبداد پهلوی، همنوای فقهای مجاهد حاجآقا نورالله اصفهانی و حاج آقا حسین قمی، فعّالِ سیاسی مذهبی در ملی شدن صنعت نفت ایران، راهنما و پناهگاه شهید نواب صفوی و فدائیان اسلام، دوست دیرین و باصفا و مصاحب یکرنگ و زیرک حاجآقا روحالله خمینی،... کهنهسیاستمدار باهوش و در یک کلام جعبه سیاه تاریخ معاصر ایران از عهد قاجار تا عصر خمینی، آیتالله حاج شیخ حسین لنکرانی، چشم بینا و بیدار ما در گذار از «انقلاب ناتمام مشروطه» به «انقلاب اسلامی ایران» بوده است. آن سالها که به برکت تاریخنگاری سکولاریستی، نام «شیخ فضلالله نوری» را قرین «شاه قاجاری» و «مشروعهخواهی» او را ترجمان «استبداد قجری» مینگاشتند، شیخ ما در عمل، عَلَمِ «مکتب بازنگری و بازنگاری مشروطیت» را در تقابل با آن نگاه معوّج، برداشت. شیخ شهید را چنان که دیده و فهمیده بود، شناساند؛ و در هر کوی و برزن و در هر مسجد و بر فراز هر منبر و در پشت هر تریبون و در هر گعده و محفلی که توانست، از پشتپردههای سیاستهای استعماری و استبدادی و استثماری گفت و تا توان داشت نگاه فتنهانگیز و توطئه نگار جماعت قلم به دست ایشان را افشا کرد.
ما چه خود بدانیم و چه ندانیم، مدیون او و نگاه اوییم. انقلاب اسلامی ایران مدیون نگاه موشکافانه و متأثر از نگرش نجیبانه شیخ حسین لنکرانی به تاریخ معاصر ایران است. نسل جدید و متعهد تاریخنگار و تحلیلگر تاریخ معاصر ایران - که اتفاقاً چنانکه مشاهده خواهید کرد، در این پرونده از بیان و بنان شماری از آنان نیز استفاده کردهایم - مدیون راز و رمزگشاییهای سرنوشتساز تاریخی اوست.
نشریه معارف نیز، در این شخصیتشناسی مدیون تلاشهای مجدّانه استاد فقید، حجت الاسلام و المسلمین دکتر علی ابوالحسنی (مُنذِر) است که حیات دوباره شیخ حسین لنکرانی در تاریخ معاصر ایران، محصول مجاهده بیچشمداشت اوست.
در اینجا، با افتخار اعلام میدارد که مجموعه «پیرمرد و مشروطه»، به عنوان نخستین پرونده علمی است که به نام آیتالله شیخ حسین لنکرانی در تاریخ مطبوعات ایران رونمایی و منتشر میشود. والحمدلله اولاً و آخراً