Send to friend
پرونده نهضة متعالیة
تمهید
امام خمینی؟ره؟ در یکی از مصاحبه‌های خود درباره علل شکل‌گیری انقلاب در پاسخ به این سوالِ خبرنگار (محمد حسنین هیکل) «یک سؤالِ شاید کمى شخصى دارم که مطرح کنم؛ چه شخصیت یا شخصیت‌هایى- در تاریخ اسلامى یا غیر اسلامى- غیر از رسول اکرم؟ص؟ و امام على؟ع؟ شما را تحت تأثیر قرار داده است و روى شما مؤثر بوده است؟ و چه کتاب‌هایى- به جز قرآن- در شما اثر گذاشته است؟» می‌‌فرماید: «من نمىتوانم به این سؤال الآن جواب بدهم. احتیاج به تأمل دارد. کتاب‌هاى زیادى ما داریم؛ شاید بتوان گفت در فلسفه: ملا صدرا، از کتب اخبار: کافى، از فقه: جواهر. علوم اسلامى ما خیلى غنى هستند؛ خیلى کتب داریم. نمىتوانم براى شما احصا کنم.» (صحیفه امام، ج 5، ص271).
در طی بیش از چهار دهه‌ای که از وقوع انقلاب اسلامی ایران گذشته، نظریات مختلفی در تبیین چرایی آن بیان شده است؛ که عمدتاً نظریات غیر بومی بوده و خاستگاهی متعارض و گاه متناقض با خاستگاه‌های اصیل انقلاب اسلامی ایران داشته است. یکی از نظریات بومی که در سالیان اخیر از سوی برخی نظریه‌پردازان در مراکز علمی معتبر علوم انسانی اسلامی کشور (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی) مطرح شده، بحث تبیین فلسفی انقلاب اسلامی ایران است. در این نظریه، علت اصلی شکل‌گیری انقلاب اسلامی ایران، مباحث فلسفی، فلسفه سیاسی و حکمت متعالیه عنوان شده است؛ بدین معنا که این تأثیرپذیریِ حکمای حکمت متعالیه همچون امام خمینی، علامه طباطبایی، شهید مطهری، آیت الله جوادی آملی، آیت‌الله مصباح یزدی و ... بود که در شکل‌گیری انقلاب اسلامی ایران نقش داشت و همچنان در استمرار آن نیز نقش دارد؛ بنابراین می‌توان نسبت متقابلی بین حکمت متعالیه و انقلاب اسلامی برقرار کرد.
پرونده حاضر، با توجه به مسئله‌ای که بیان شد، به این موضوع پرداخته است؛ البته در کنار نظریات فلسفی مؤثر در شکل‌گیری انقلاب اسلامی ایران، به برخی نظریات رقیب؛ همچون کلام و عرفان نیز در این پرونده، اشاره و مطالبی آورده شده است.
لازم به ذکر است کلیه مطالب این پرونده، برگرفته از برخی نشست‌های «طرح پژوهشی حکمت متعالیه و انقلاب اسلامی» است که در سال گذشته، به همت گروه فلسفه سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ذیل همایش حکمت سیاسی متعالیه برگزار شد؛ که با همت فرهیخته ارجمند آقای دکتر سیدجواد میرخلیلی، تلخیص، تنقیح و به سامان رسید؛ جزاه الله خیراً.
نشریه معارف
