Send to friend
رهبر فرزانه انقلاب در بیانیه گام دوم، با بیان این‌که دانش، آشکارترین وسیله عزت و قدرت هر کشوری است و روی دیگر دانایی، توانایی است، به گونه‌ای که نقش علم در کسب قدرت 200ساله غرب، آشکار است، زیرا غرب با وجود تهی‌دستی در بنیان‌های اخلاقی و اعتقادی، توانست به سیاست و اقتصاد ملت‌ها مسلط شود، فرمودند: ما توانسته‌ایم سنگ‌بنای پیشرفت را بگذاریم و عقب‌ماندگی‌های شرم‌آور پهلوی‌ها را پشت سر گذاشته و به یک دوره انحطاط تاریخی که قاجار و پهلوی‌ها بانی و مجری آن بودند، پایان دهیم. در این راه، شجاعت، مدیریت و انگیزه‌های جهادی میان جوانان، راه‌گشای ما بوده و به شرط دستیابی به قله‌های پیشرفت و تکامل علمی، توجه به جوانان و توان بالای آنهاست.
شاخصه‌های پیشرفت و پیشرفت علمی
مفهوم «پیشرفت» مفهومی چند وجهی و در هم تنیده است و «پیشرفت علمی» فقط بخشی از آن و البته یکی از مهم‌ترین عناصر آن است. از یک‌طرف، پیشرفت را می‌توان از سطح دانش و توانایی علمی فناوری یک کشور و اکتشاف علمی تشخیص داد و از طرف دیگر، کیفیت و سطح زندگی، گویای پیشرفت است. بنابراین مفهوم پیشرفت هم در سیاست(داخلی و خارجی) هم در اقتصاد و هم در فرهنگ، خود را نشان می‌دهد و نشانه‌های آن را در حرکت علمی و فناوی یک کشور نیز می‌توان دید.
اما غربی‌ها امروزه بیشتر از واژه توسعه(مدرنیزاسیون development/modernization/) بهره می‌گیرند که در آن معنای تکاملی وجود ندارد و بیشتر مفهومی کمی و گسترش در سطح به معنی افزایش ثروت ملی و تولید کالا و مانند آن از هر روشی حتی روش‌های استعماری و زورگویانه است، نه این‌که مبتنی بر عدالت در داخل و محیط بین‌الملل باشد. بنابراین با توجه به تفاوت‌های تمدنی و هویتی انقلاب اسلامی با تمدن غربی و اهداف عالیه انقلاب اسلامی– که به تعبیر رهبری معظم انقلاب چهل سال را بدون خیانت به آرمان‌هایش پشت سر گذارده و شعارهای جهانی آن مانند معنویت، آزادی، اخلاق، عدالت، استقلال، عزت، عقلانیت و برادری به‌دلیل سرشته بودن با فطرت بشر هرگز بی‌مصرف نخواهد شد– به کاربردن واژه «پیشرفت» که دارای ماهیت تمدنی اسلامی و یک مفهوم تکاملی است، برای بیان اعتلای کشور، منطقی‌تر و کارآمدتر می‌باشد و ما از این مفهوم در این رابطه بهره می‌گیریم.
پیشرفت کشور در مقایسه با گذشته
خروج کشور از دوره انحطاط تاریخی– با ویژگی‌های مبارزه با اسلام، عقب‌ماندگی، وابستگی به قدرت‌های بیگانه و استبداد در دوره‌های قاجار و پهلوی– یکی از اهداف اصلی، وقوع انقلاب اسلامی بود.
انقلاب اسلامی با عبور از موارد پیش‌گفته، کشور را در مسیر پیشرفت و تعالی قرار داد:
1. انقلاب اسلامی باعث پیشرفت در حوزه سیاست از طریق تشکیل نظام مردم‌سالاری دینی و کسب استقلال از قدرت‌های بیگانه‌ـ که شرط لازم برای پیشرفت علمی فناوری نیز هست- گردید.
2. انقلاب اسلامی باعث پیشرفت آشکار در حوزه فرهنگ و کیفیت زندگی از راه‌های مختلف مانند گسترش گرایش جوانان و اقشار مختلف به آموزه‌های ناب فرهنگ عاشورایی و ارزش‌های دینی (اعتکاف، راهپیمایی میلیونی اربعین و ...) و نیز گسترش سطح سواد عمومی و تحصیلات دانشگاهی و... گردید.
3. انقلاب اسلامی باعث پیشرفت در حوزه اقتصاد گردید که از نشانه‌های آن گسترش طبقه متوسط شهری و شهرنشینی و تبدیل نسبت شهرنشینی از 30% در زمان وقوع انقلاب به 70% در شرایط حاضر، کاهش شدید وابستگی به فروش نفت خام و خروج از دولت تحصیل‌دار نفتی از بالای 95% به زیر 30%، بهبود شاخص ضریب جینی، تغییر آشکار چهره شهرها و روستاها به دلیل اجرای طرح‌های بزرگ‌ـ از راه‌آهن، اتوبان، مترو، سدسازی، شهرسازی و پل‌سازی گرفته تا ساختن دانشگاه و بیمارستان و طرح‌های تولیدی و نیز طرح‌های بزرگ آبرسانی‌ـ است که همگی در راستای ایجاد عدالت و پیشرفت اجرا گردیده‌اند.
4. انقلاب اسلامی باعث پیشرفت‌های خیره کننده در علم و فناوری گردید؛ به عنوان مثال در: دانش‌های مهم زمانی مانند انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز، نانو فناوری، بیوفناوری، دانش پزشکی و سلول‌های بنیادی، لیزر، تسلیحات پیشرفته دفاعی، فناوری فضایی و ارسال ماهواره به فضا، هوش مصنوعی و غیره. این دانشگاه‌ها شاکله و بنیان اصلی دانش در دنیای آینده خواهند بود و هر ملتی که در این پیشرفت‌ها دست یابد، به پیشرفت‌های هویتی و تمدنی نیز دست خواهد یافت. اهمیت این موضوع زمانی مشخص می‌شود که به نظر برخی صاحب‌نظران برای ورود جهان به عصری جدید به نام«عصر دانایی» توجه کنیم؛ عصری که پیشرفت در دانش‌های مهم آینده، پایه و زمینه آن است و کشوری که صاحب و دارنده دانایی علمی باشد، از نتایج آن برخوردار خواهد شد.
نقش پیشرفت علمی در آینده انقلاب اسلامی
در احادیث ما تأکید شده که «العلم سلطان؛[1] علم سلطان است»؛ امروزه همگان شاهدند که به نمایش گذاشتن یک چهره علمی، چگونه خیلی‌ها را در جهان مجذوب غربی‌ها کرده است.
آینده انقلاب اسلامی نیز تا حد زیادی به پیشرفت در جنبه‌های مختلف یعنی کیفیت زندگی و پیشرفت علمی فناوری پیوند خورده است. همچنین، ما باید در دهه پنجم، تلاش‌های مضاعفی را صرف تبدیل دانش به فناوری، صنعت، تولید و ثروت کنیم؛ یعنی از یک‌طرف، سرعت رشد علمی خود را افزایش دهیم و از طرف دیگر، پیشرفت علمی را از دانشگاه به سوی صنعت و تولید کالا و ثروت ببریم. در این‌راه به ایجاد و تقویت شرکت‌های دانش‌بنیان که در تبدیل یافته‌های علمی به اختراعات علمی نقش دارند، کوشش کنیم و به علاوه در تقویت و افزایش پارک‌های علم و فناوری، که این اختراعات را به واقعیت می‌رسانند و نمونه‌های آن‌را می‌سازند، تلاش نماییم، تا پس از آن بتوانیم آن کالا را به تولید انبوه برسانیم. امری که هم ثروت ملی را ارتقا می‌دهد و هم باعث افزایش اشتغال و کنترل نقدینگی می‌گردد.
وظیفه دانشگاه‌ها و مراکز علمی ـ پژوهشی در بیانیه گام دوم
وظیفه هر نهاد و ساختاری این است که با به نمایش گذاردن کارکردهای ویژه‌ای که برای آن تعیین شده است، بتواند نقش مؤثر خود را ایفا نماید. دانشگاه‌ها برای تولید و فراگیری علمی ایجاد شده‌اند بنابراین باید به مراکز جوشش دائمی علمی تبدیل شوند. حضور انبوه جوانان نخبه در دانشگاه‌ها، یک ثروت ملی عظیم است که با سازماندهی و برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند نتایج بسیار گسترده‌ای برای رشد علمی و فناوری کشور به‌بار آورد.
در این رابطه وظیفه مدیریت علمی کشور و مدیریت‌های دانشگاهی این است که با شناخت دقیق خلاءهای علمی کشور، از امکانات بالقوه موجود در دانشگاه‌ها بهره برده و از جمله از طریق یک سیستم مؤثر تشویق و تنبیه و تبدیل این امر به یک گفتمان لازم‌الاجرا، راه را برای ورود عناوین پایان‌نامه‌ها و پژوهش‌های دانشگاهی به عرصه خلاءهای فوق باز نماید و پا را از آن هم فراتر نهاده، راه را برای فراتر رفتن از مرز‌های فعلی دانش در جهان باز کند. در سال‌های پس از پیروزی انقلاب، ما این نکته را به خوبی دریافته‌ایم که تلاش در زمینه پیشرفت جامعه و پیشرفت علمی، بسی موفقیت‌آفرین است. ما نباید لحظه‌ای از این حقیقت غافل شویم.
سوتیتر
ما باید در دهه پنجم، تلاش‌های مضاعفی را صرف تبدیل دانش به فناوری، صنعت، تولید و ثروت کنیم؛ یعنی از یک طرف، سرعت رشد علمی خود را افزایش دهیم و از طرف دیگر، پیشرفت علمی را از دانشگاه به سوی صنعت و تولید کالا و ثروت ببریم. در این‌راه به ایجاد و تقویت شرکت‌های دانش‌بنیان که در تبدیل یافته‌های علمی به اختراعات علمی نقش دارند، کوشش کنیم و به علاوه در تقویت و افزایش پارک‌های علم و فناوری، که این اختراعات را به واقعیت می‌رسانند و نمونه‌های آن‌را می‌سازند، تلاش نماییم، تا پس از آن بتوانیم آن کالا را به تولید انبوه برسانیم.
پی‌نوشت:
[1]. شرح نهج‌البلاغه ابن‌أبی الحدید، ج20، ص319، ح660، الحکم المنسوبه.
