Send to friend

 
درآمد
«بیانیه گام دوم» آبشار حکمت‌هایی است که حاصل عمر اندیشمندانه و مجاهدانه مقام معظم رهبری است. این جانب دو کار پژوهشی (کتاب) پیرامون شرح و تبیین این بیانیه به انجام رسانده‌ام؛ جلد اول: شرح موضوعی بر محور موضوع‌های: همت‌، برکت و غفلت‌ها با عنوان «بیانیه گام دوم، الفبای انقلاب اسلامی». جلد دوم: شرح کلید واژه‌های به کار رفته در بیانیه بر اساس حروف الفبا.
امیدوارم تقارن سالگرد صدور «بیانیه گام دوم» به عنوان سند بالادستی نظام و انقلاب اسلامی با اربعین شهادت سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی، ان‌شاءالله چهلّه دوم و مسیر آینده انقلاب اسلامی را شتابان‌تر از پیش به جلو ببرد و صدور آن را به اقصی نقاط جهان عملیاتی سازد.
کلّیت بیانیّه
این بیانیه به این سئوال‌‌ها پاسخ می‌دهد:
1. ما چه بودیم؟
2. چه شدیم؟
3. چه خواهیم شد؟
و نیز به سه محور کلی پرداخته است:
1. عِدّه (ظرفیت‌های انسانی موجود ایران اسلامی)؛
2. عُدّه (نیروهای جوان و آماده به کار و انقلابی و جهادی)؛
3. عُرصه (توانمند‌ی‌های موجود و انگیزه‌ها و همت‌های بلند در جهت رساندن ایرانی اسلامی به قله پیشرفت و اقتدار).
بیانیه به این سه هنر انقلاب اسلامی نیز اشاراتی لطیف دارد:
1. خودسازی؛
2. جامعه‌پردازی؛
3. تمدن‌سازی.
این مجموعه نفیس و گران‌سنگ را باید همه مدیران خرد و کلان به عنوان دستورالعمل بخوانند و برای نسل فعلی که افتخارات گذشته را ندیده‌اند، بازخوانی کنند و به نسل‌های آینده این پیام حکیمانه و همه‌سو نگر را برسانند.
اکنون از باب مشت نمونه خروار است، یک کلید واژه از ده‌ها کلیدواژه این بیانیه را می‌آورم تا نَمی از یَم این معارف را تقدیم شما فرهیختگان کنم:
کلید واژه «عدالت و مبارزه با فساد»
در آموزه‌های پیامبران و امامان؟عهم؟ پرتکرارترین موضوع، کلید واژه «عدالت و مبارزه با فساد» است. انقلاب اسلامی نیز در راستای هدف انبیاء، که قرآن آن را اقامه قسط می‌داند، حرکت کرده و همواره مبارزه با فساد و مفسد را سرلوحه کار خود قرار داده است؛ «عدالت در صدر هدف‌های اوّلیّه همه بعثت‌های الهی است و در جمهوری اسلامی نیز دارای همان شأن و جایگاه است؛ این، کلمه‌ای مقدّس در همه زمان‌ها و سرزمین‌ها است و به‌صورت کامل، جز در حکومت حضرت ولیّ‌عصر (ارواحنافداه) میسّر نخواهد شد ولی به‌صورت نسبی، همه جا و همه وقت ممکن و فریضه‌ای بر عهده همه به‌ویژه حاکمان و قدرتمندان است.» [1]
محورهای این بخش از فرمایشات رهبری معظم در بیانیه گام دوم عبارت است از:
- عدالت در صدر اهداف انبیاء؛
- عدالت دارای همان جایگاه در نظام اسلامی؛
- عدالت واژه‌ای مقدس در همه اعصار و امصار؛
- اجرای کامل عدالت در عصر ظهور؛
- اجرای نسبی عدالت در عصر غیبت؛
- عدالت فریضه‌ای بر عهده همه؛
- اجرای عدالت وظیفه‌ای برای حاکمان و قدرتمندان.
عدالت و مبارزه با فساد
رهبر حکیم انقلاب اسلامی این دو کلیدواژه را، دوگانه به همه پیوسته و تفکیک‌ناپذیر می‌دانند:
«عدالت و مبارزه با فساد: این دو لازم و ملزوم یکدیگرند. فساد اقتصادی و اخلاقی و سیاسی، توده چرکین کشورها و نظام‌ها و اگر در بدنه حکومت‌ها عارض شود، زلزله ویرانگر و ضربه‌زننده به مشروعیّت آنها است. [2]»
در بیانات مقام معظم رهبری موضوع مبارزه با فساد و خصوصاً مفاسد اقتصادی از اهمیت قابل توجهی برخوردار است؛ و در شمار مطالبات جدی و پرتکرار معظم له است و تعابیر هشدار دهنده‌ای از ایشان در رابطه با فساد بیان شده است:
- بسیار فلج کننده؛
- مایه ورشکستگی مادی و معنوی؛
- شجره خبیثه؛
- دام مهلک؛
- نابود کننده دستاوردها؛
- خوره سرطان؛
- توده چرکین نظام‌ها؛
- زلزله ویرانگر؛
- عامل ضربه به مشروعیت نظام‌ها؛
- مخرب تولید و فلج کننده اقتصاد.
زمینه‌های بروز و ظهور فساد
فساد را از علائم و نشانه‌هایش در موزه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی می‌توان شناخت. زمینه‌ها و بسترهای فساد را در کلام رهبری می‌توان این‌گونه ترسیم کرد:
- بروز پدیده ناهنجار تجمل‌گرایی و اشرافی‌گری؛
- انتصاب‌های نادرست و غیردقیق و یا عدم تحقیق صحیح؛
- انتصاب مدیران جناحی، خویشاوندی و آقازادگی؛
- سهل‌انگاری نظارتی و اغماض‌های ناصحیح در واگذاری‌ها؛
- اسراف و ریخت و پاش‌های هنگفت و بی‌حساب و کتاب؛
- ساخت و سازهای غیرضروری و از روی چشم و هم چشمی؛
- پدیده زشت رشوه‌خواری در راه‌اندازی کارها و پروژه‌ها در پیمانکاری‌های عمرانی و اقتصادی؛
- تبلیغات تدلیس‌گونه و وسوسه‌انگیز.
- ویژه‌خواری به ویژه رانت‌های اطلاعاتی که موجب می‌شود سودجویان فرصت‌طلب به سود کلان دست یابند.
این‌ها و مانند آن، بذر فساد را می‌پاشد؛ و محصول آن جز تباهی فرهنگی و ضربه اقتصادی و ضعف عمل‌کردی در مدیریت‌ها، چیز دیگری نیست.
پیشگیری از بروز و ظهور این‌گونه موارد که به عنوان نمونه ارائه شد، مقدم بر درمان است. رهبر معظم می‌فرمایند: «در مبارزه با فساد، پیشگیری مقدم بر درمان است. یعنی باید زمینه‌های فرهنگی فساد را از بین برد... در حالی که از یک طرف عده‌ای جوانان پرانگیزه تلاش برای رونق تولید در کشورند و در طرف دیگر، برخی خرابکاری‌های ناشی از فساد، تولید را نابود می‌کند. [3]»
عدالت گوهری بی‌بدیل
عنصر عدالت و اعتدال مانند شاهین ترازو است که همه چیز را با آن می‌سنجند؛ پس عدل میزان است و معیار و عامل سنجش در همه جا و همه چیز. عدالت مو را از ماست کشیدن است. عدالت مانند نخ تسبیح است. اگر این نخ پاره شد دانه‌های تسبیح ارزش و قیمتی ندارد. ارزش‌های دینی و اسلامی وصل به این گوهر و عنصر بی‌بدیل هستند؛ از این‌رو قرآن همواره به عدل و عدالت و اعتدال دعوت می‌کند: «وَلا يَجرِمَنَّكُم شَنَآنُ قَومٍ عَلىٰ أَلّا تَعدِلُوا ۚ اعدِلوا هُوَ أَقرَبُ لِلتَّقوىٰ[4]»؛ حتی با دشمنان نیز باید عدالت را رعایت کرد. کینه‌ها و کدورت‌ها نباید مانع عدالت‌گویی و رفتار عدالت محور گردد: «وَ إِذا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَ لَوْ كانَ ذا قُرْبى‌[5]»و هنگامی‌که سخن می‌گوید و داوری می‌کند عدالت را رعایت نمایید حتی اگر در مورد نزدیکان شما باشد. « وَأُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَيْنَكُمُ[6]»؛ پیامبرم و مامورم در بین شما عدالت را اجرا کنم. « وَ إِذا حَکَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْکُمُوا بِالْعَدْلِ[7]»؛ و هنگامی‌که بین مردم داوری می‌کنید به عدالت داوری کنید. و «وَ مَنْ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ هُوَ عَلى‌ صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ[8]»؛ [آیا کسی که سربار صاحبش باشد] و کسی که امر به عدل می‌کند و بر راهی راست قرار دارد، برابر است؟!
این‌ها و ده‌ها نمونه دیگر در قرآن نشان‌دهنده اهمیت و جایگاه عدالت در نظام ارزشی اسلام است.
توصیه رهبری معظم در بیانیه بر اجرای عدالت و مبارزه با مظاهر و منابع فساد، پشتوانه قرآنی و دینی دارد و بر این باور است که اگر با توده چرکین این فساد مبارزه ریشه‌ای و خردمندانه صورت نگیرد، سپهر معنوی عدالت به وجود نخواهد آمد.
استقرار عدالت و عوامل آن
بر ای استقرار عدالت در نظام اسلامی و ریشه‌کن کردن نقطه فساد، شایسته است به چند نکته بنیادی و اساسی توجه گردد:
- طهارت اقتصادی؛
- دستگاه‌های نظارتی تیزبین؛
- احساس خطر و تهدید برای همه؛
- ورود انسان‌های با ایمان.
«فساد اقتصادی، اخلاقی و سیاسی، توده چرکین کشورها و نظام‌ها و اگر در بدنه حکومت‌ها عارض شود. زلزله ویرانگر و ضربه زننده به مشروعیت آن‌هاست. ...خطر بروز این تهدید در جمهوری اسلامی هم که روزی مدیران و مسئولانش مسابقه زهد انقلابی و ساده‌زیستی می‌دادند هرگز بعید نبوده و نیست؛ و این ایجاب می‌کند که دستگاهی کارآمد با نگاهی تیزبین و رفتاری قاطع در قوای سه‌گانه به ویژه در درون دستگاه‌های حکومتی حضور دائم داشته باشد و به معنای واقعی با فساد مبارزه کند.
همه باید از شیطان حرص بر حذر باشند و از لقمه حرام بگریزند... این مبارزه نیازمند انسان‌هایی با ایمان و جهادگر و منیع‌الطبع با دستانی پاک و دل‌هایی نورانی است. این مبارزه بخش اثرگذاری است از تلاش همه جانبه‌ای که نظام جمهوری اسلامی باید در راه استقرار عدالت به کار ببرد.[9]»
کفه عدالت در کارنامه انقلاب
در این فرصت به نکته نابی که رهبر منصف انقلاب، نسبت به آن به داوری نشسته‌ اشاره می‌کنیم. ایشان فرموده‌اند کفه عدالت در نظام ما سنگین است.
«انقلاب اسلامی کفه عدالت را در تقسیم امکانات عمومی کشور سنگین کرد. نارضایتی این حقیر از کارکرد عدالت در کشور به دلیل آنکه این ارزش‌ها باید گوهری بی‌همتا بر تارک نظام اسلامی باشد و هنوز نیست، نباید به این معنا گرفته شود که برای استقرار عدالت کار انجام نگرفته است. واقعیت این است که دستاوردهای مبارزه با بی‌عدالتی در این چهار دهه با هیچ دوره دیگر گذشته قابل مقایسه نیست.[10]»
باید مهر تأیید ایشان بر کارکرد عدالت در این نظام را از افتخارات برنامه‌ریزان و مجریان متعهد و انقلابی کشور به شمار آورد. در ادامه رهبر بزرگوار جلوه‌های این قضاوت عادلانه را نیز مطرح نموده‌اند:
- جابجایی خدمت و ثروت از مرکز به همه جای کشور؛
- قرار گرفتن روستاها در صدر خدمت‌رسانی؛
- جابجایی خدمت از مناطق مرفه‌نشین به مناطق پایین دست؛
- راه‌سازی و خانه‌سازی در سطحی وسیع و گسترده؛
- ایجاد مراکز صنعتی؛
- اصلاح امور کشاورزی؛
- رساندن آب و برق و مراکز درمانی؛
- ایجاد واحدهای دانشگاهی و سد و نیروگاه.
اینها بخشی از خدماتی است که بر اساس توزیع عادلانه به دور دست‌ترین نقاط محروم کشور رفته و این حقیقتا افتخارآفرین است. «بی‌شک این همه، نه در تبلیغات نارسای مسئولان انعکاس یافته‌ و نه زبان بدخواهان خارجی و داخلی به آن اعتراف کرده است؛ ولی هست و حسنه‌ای برای مدیران جهادی و بااخلاص نزد خدا و خلق است. البتّه عدالت مورد انتظار در جمهوری اسلامی که مایل است پیرو حکومت علوی شناخته شود، بسی برتر از اینها است و چشم امید برای اجرای آن به شما جوان‌ها است. [11]»
سوتیتر
بیانیه گام دوم به این سئوال‌‌ها پاسخ می‌دهد: 1.ما چه بودیم؟ 2.چه شدیم؟ 3.چه خواهیم شد؟ و نیز به سه محور کلی پرداخته است: 1.عِدّه (ظرفیت‌های انسانی موجود ایران اسلامی)؛ 2.عُدّه (نیروهای جوان و آماده به کار و انقلابی و جهادی)؛ 3.عُرصه (توانمند‌ی‌های موجود و انگیزه‌ها و همت‌های بلند در جهت رساندن ایرانی اسلامی به قله پیشرفت و اقتدار). بیانیه به این سه هنر انقلاب اسلامی نیز اشاراتی لطیف دارد: 1.خودسازی؛ 2.جامعه‌پردازی؛ 3.تمدن‌سازی.
 
پی‌نوشت‌ها:

[1]. بیانیه گام دوم، مقام معظم رهبری؛ ۲۲/11/ ۱۳۹۷.

[2]. همان.

[3]. دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری با رهبر انقلاب 04/07/98.

[4].مائده: 8.

[5] . انعام: 152.

[6] . شوری: 15.

[7] . نساء: 58.

[8] . نحل: 76.

[9]. بیانیه گام دوم، مقام معظم رهبری؛ ۲۲/11/ ۱۳۹۷.

[10]. همان.

[11]. همان.