Send to friend
درآمد
پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، وابسته به نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌هاست و ریاست آن با معاون محترم آموزشی و پژوهشی استادان و دروس معارف اسلامی می‌باشد. پژوهشگاه مستقر در قم رسماً فعالیت خود را از ابتدای سال 95 آغاز کرده و تا کنون منشأ خدمات زیادی بوده است.
با عنایت به اینکه گروه هدف و مخاطبین فعالیت‌های این پژوهشگاه به طور خاص استادان معارف اسلامی در گرایش‌های پنج‌گانه دروس معارف اسلامی، دانشجویان مدرسی معارف اسلامی، مسئولان دفاتر نهاد، مبلغین نهاد و عموم دانشجویان دانشگاه‌ها و به‌طور عام طلاب حوزه علمیه و اساتید سایر رشته‌های دانشگاهی هستند، پژوهشگاه مستقر در قم متناسب با امکانات و مقدورات خود فعالیت‌ها و برنامه‌های خود را بر اساس روی‌کردهای زیر برنامه‌ریزی و اجرا می‌نماید:
الف) رویکردها در برنامه‌ریزی فعالیت‌ها:
1. محور قرار دادن احیاء و باز تولید آثار علمی دانشمندان و متفکران اسلامی.
2. توسعه و ترویج علم و گفتمان‌سازی علمی در حوزه تحول علوم انسانی اسلامی از طریق گفتگوهای نوین علمی.
3. تبیین و ارائه اندیشه اسلامی متناسب با نیازهای فکری اقشار مختلف دانشگاهی و اهتمام ویژه به تولید محتوای مفید و کاربردی برای گروه‌های هدف (متناسب با گرایش‌های پنج‌گانه دروس معارف اسلامی، تمدن نوین اسلامی، آسیب‌های اجتماعی مربوط به دانشگاه‌ها، چهل‌سالگی انقلاب، پهلوی‌ها و پروژه تطهیر آنها، دستاوردها و کارآمدی نظام و...)
4. قبول پروژه‌های مطالعاتی و پژوهشی متناسب از سایر مدیریت‌های مجموعه و مراکز علمی دیگر.
5. بهره‌گیری از ذخایر علمی اداره مشاوره و پاسخ جهت تقویت سایر مجموعه‌ها و نیز پاسخگویی متناسب و به هنگام به سئوالات دانشگاهیان.
6. تأکید بر بهره‌مندی از توان حوزه با دعوت از متخصصان و صاحب‌نظران در سطوح مختلف پژوهشی.
7. هماهنگی با قسمت‌های دیگر مجموعه معاونت و نهاد جهت انجام کار مفید و پرهیز از تکرار.
8. تلاش برای ارتقای علمی و توسعه گستره اثرگذاری اداره مشاوره و پاسخ و تسهیل و دسترسی بیشتر دانشگاهیان به محصولات و سایت‌ها.
9. همکاری با مراکز علمی – پژوهشی (و دانشگاه معارف اسلامی به طور خاص).
10. فعال و غنی‌سازی ظرفیت‌های علمی و توانمندی‌های پژوهشی استادان معارف اسلامی در حوزه گرایش‌های پنج‌گانه معارف اسلامی.
ب) فعالیت‌ها و برنامه‌ها:
1. معرفی تازه‌های نشر و اندیشه (کتب و مقالات متناسب با گرایش‌های پنج‌گانه دروس معارف اسلامی و موضوعات مندرج در بند 3روی‌کرد) به منظور کمک به ایجاد موج مطالعه کتاب و کتاب‌خوانی، پشتیبانی علمی گروه‌های هدف، کشف مطالب اساسی و دسترسی آسان و سریع به چکیده و خلاصه کتاب‌‌ها، ارتقاء و توسعه کیفی توانمندی‌های علمی گروه‌های هدف و اعتلای اندیشه.
یکی از فعالیت‌های مجموعه پژوهشگاه قم معرفی و ارائه محتوای کتاب‌های شاخص و تازه‌های نشر و مقالات علمی-پژوهشی به صورت تلخیص و نقد و بررسی است که به طور متوسط سالانه حدود سی کتاب و نیز سی مقاله تلخیص و بررسی و از طریق سایت پژوهشگاه و پیام‌رسان‌های داخلی در اختیار گروه‌های هدف قرار می‌گیرد.
2. گفتگوهای نوین پژوهشی
دسترسی به محتوای مناسب و کاربردی با توجه به مباحث علمی مطرح در جامعه دانشگاهی از جمله نیازهای استادان و دانشجویان معارف اسلامی و گروه‌های هدف است که گفتگوهای نوین پژوهشی جهت تحقق این هدف، طراحی و برنامه‌ریزی شده است و سالانه به طور متوسط چهل گفتگو در قالب کارگاه پژوهشی، کرسی‌های ترویجی و آزاداندیشی و نشست علمی با بهره‌گیری از اساتید صاحب نظر و توانمند دانشگاهی و حوزوی در گرایش‌های پنج‌گانه دروس معارف اسلامی و محورهای مذکور در بند سه رویکردها برگزار می‌شود که محتوای آنها پس از پیاده‌سازی و ویرایش از طریق سایت پژوهشگاه و پیام‌رسان‌های داخلی در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.
علاوه بر گفتگوهای نوین پژوهشی، فعالیت‌های سایر مراکز علمی_پژوهشی در قالب نشست‌ها، کرسی‌ها و... در سطح قم که متناسب با موضوعات مورد نظر پژوهشگاه است رصد و گزارش آنها از راه‌های پیش‌گفته در اختیار گروه‌های هدف قرار می‌گیرد.
البته مجموعه پژوهشگاه قم ارتباط با سایر مجموعه‌های نهاد و أخذ و بازتولید و بازنشر محتوای تولیدی آنها را نیز در دستور کار خود دارد و در این زمینه اهتمام جدّی دارد تا تمام ظرفیت سایر بخش‌ها مثل آموزش مجازی دانشگاهیان، هم‌اندیشی استادان، رصد و ...را پای کار آورده و در راستای اهداف خود از همه ظرفیت‌ها بهره ببرد.
3. گفتارپژوهی مدرسان معارف و مسئولان دفاتر نهاد
ضرورت به‌روز رسانی و بالابردن سطح آگاهی‌های استادان معارف اسلامی و مسئولان دفاتر نهاد بر کسی پوشیده نیست. یکی از مقدماتی که در بالا بردن سطح آگاهی‌ها در حوزه تدریس و انجام فعالیت‌های فرهنگی نقش به‌سزایی دارد آگاهی از تجربیات گوناگون دیگران در طول سالیان متمادی در عرصه تدریس، تبلیغ و راهنمایی و ارشاد است. بر این اساس، در راستای هم‌افزایی و بهره‌مندی مسئولان دفاتر نهاد و استادان معارف اسلامی از تجربیات، پیشنهادات و توصیه‌های پیش‌کسوتان این دو عرصه در این بخش برنامه‌ای تحت عنوان «گفتارپژوهی» در بخش استادان معارف اسلامی و مسئولان دفاتر نهاد برنامه‌ریزی و اجرا می‌شود که با شناسایی استادان و مسئولان دفاتر نهاد با تجربه و صاحب سبک و ایده‌پرداز آغاز و سپس مصاحبه شفاهی یا مکتوب صورت گرفته و پس از پیاده‌سازی و ویرایش، محتوای گفتگوها به صورت‌های مختلف از طریق سایت پژوهشگاه و... در اختیار گروه‌های هدف قرار می‌گیرد. برآنیم که این گفتگوها را در جزواتی منتشر کنیم تا تجربیات به صورت مجموعه‌ای منسجم در دسترس آیندگان قرار گیرد.
4. هدایت، حمایت و نظارت بر استان‌ها در حوزه پژوهشی
به منظور فعال‌سازی ظرفیت‌های پژوهشی استان‌ها و ارتقای سطح علمی و مهارتی استادان اعم از معارف و غیرمعارف، شناسایی اساتید موفق در امر پژوهش و استفاده از ظرفیت آنها، برگزاری جلسات گفتگوهای نوین پژوهشی در استان‌ها و معرفی ظرفیت‌های بومی، تشکیل هسته‌های مشاوره و پاسخ در استان‌ها، انتقال تولیدات علمی پژوهشگاه قم به استان‌ها و در دسترس آنها استادان قرار دادن آن، ... و فعال‌سازی ظرفیت‌های مختلف استان‌ها با توجه به حضور نماینده معاونت آموزشی و پژوهشی به عنوان معاون آموزشی و پژوهشی نهاد استان در دستور کار پژوهشگاه قم گرفته است.
5. نشریات ویژه استادی و دانشجویی
الف) نشریه معارف
نشریه معارف ویژه استادان معارف، مبلغان و دفاتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهست. فعالیت‌های کنونی این نشریه به شرح ذیل می‌باشد:
1. نشریه مکتوب(فیزیکی): نشریه معارف در طول 17 سال حضور مستمر در فضای نشریات استادی کشور موفق به انتشار 115 شماره و 73 ویژه‌نامه و پرونده ویژه، شده است. این نشریه اگر چه آمادگی دارد که در صورت تامین بودجه به روال معمول سابق خود(10 شماره در سال) برگردد؛ اما با توجه به وضعیت بودجه‌ای کنونی پیشنهاد انتشار 6 شماره در سال، یا هر فصل یک شماره و یا حداقل دو فصل یک شماره (2شماره در سال) را داده است.
2. نشریه مجازی(کانال): فعالیت نشریه معارف در شبکه‌های اجتماعی مجازی (ابتدا در تلگرام و سپس در) «سروش» و «ایتا» به منظور تهیه، تولید و نشر مطالب به‌روز معارفی و نیز بازتولید محتوای گذشته و استفاده از آرشیو نشریه، از فعالیت‌های کنونی آن است. نشریه مجازی معارف از زمستان 96 در فضای تلگرام شروع به فعالیت کرد و از اردیبهشت 97 در پیام‌رسان‌های داخلی(سروش و ایتا) به فعالیت خود ادامه می‌دهد. در حال حاضر بهروزرسانی منظم دو الی سه مطلب (15 مطلب در هفته) اعم از گفتگو، مقاله، یادداشت، گزارش، تازه‌های معارفی، اخبار صنفی و علمی... در دست اجراست.
3. رصد آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی: رصد و پرداختن به آسیب‌های مبتلابه اجتماعی و فرهنگی به ویژه در محیط‌‌های آموزش عالی کشور از طریق فضای مجازی و در حد وسع و تلاش در جهت پاسخگویی و نیز پیشنهاد به پژوهشگاه جهت برنامه‌ریزی، از برنامه‌های این نشریه است.
4. رصد فکری، فرهنگی و سیاسی: کمک به رصد جریانات فکری، فرهنگی و سیاسی کشور و پیشنهاد به پژوهشگاه جهت برنامه‌ریزی و پاسخگویی، از دیگر برنامه‌های این نشریه است.
ب) نشریه پرسمان
نشریه پرسمان ویژه دانشجویان است. فعالیت‌های کنونی این نشریه به شرح ذیل می‌باشد:
1. نشریه مکتوب(فیزیکی): ماهنامه پرسمان در طول بیش از 16 سال فعالیت مستمر خود در فضای نشریات دانشجویی کشور، بیش از 170 شماره و 40 ویژه نامه منتشر نموده است و در صورتی که بودجه لازم جهت ادامه کار فراهم گردد، آمادگی دارد تا به روال سابق خود برگردد و به صورت منظم، هر ماه یک شماره و هر فصل یک ویژه نامه منتشر نماید. ضمن اینکه برای وضعیت فعلی بودجه ای نیز پیشنهاد انتشار 6 شماره در سال را داده است.
2. نشریه مجازی (کانال): در شرایط فعلی که چاپ نشریه مکتوب متوقف شده، فعالیت نشریه در فضای مجازی، یعنی در پایگاه اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی دنبال می گردد. کانال نشریه پرسمان، ابتدا در پیام رسان تلگرام ایجاد گردید و پس از فیلتر شدن تلگرام، به پیام رسان داخلی ایتا منتقل گردید که همه روزه مطالب شماره های پیشین نشریه در آن بارگذاری می گردد. البته در این زمینه هم تبلیغات در جهت افزایش تعداد دنبال کنندگان و بارگذاری مطالب تولیدی، نیاز به بودجه و امکانات بیشتری است.
3. در کنار این فعالیت، نیروهای نشریه در راستای فعالیت های پژوهشگاه، مشغول به مطالعه و تلخیص کتب پیشنهادی می‌باشند که در این زمینه تا کنون سه کتاب «امنیت ملی و دیپلماسی هسته ای»، «آقای سفیر» و «یادداشت های روزانه امیراسدالله علم (ج 1)» تلخیص و آماده گردیده است.
6. مشاوره و پاسخگویی به سئوالات دانشگاهیان
در راستای ترویج فرهنگ پرسش‌گری و پاسخ‌یابی مناسب در جهت توسعه و تعمیق آگاهی‌ها و علایق اسلامی دانشجویان و مقابله با ترویج عقاید و افکار انحرافی و هجوم فرهنگی، اداره مشاوره و پاسخ پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی با بهره‌گیری از فرهیختگان حوزه و دانشگاه زمینه مناسبی را فراهم ساخته تا دانشگاهیان بتوانند پرسش‌های اعتقادی، سیاسی، فقهی و مشاوره‌های دینی خود را مطرح و جواب‌های مناسب دریافت نمایند. از بدو تأسیس این اداره تا کنون بیش از 900 هزار پرسش دانشجویی در گروه‌های مختلف علمی پاسخ داده شده است و این آمادگی را دارد که با ظرفیت موجود سالانه پاسخ‌گوی حدوداً 120هزار پرسش باشد.
این اداره تا کنون 74 جلد کتاب پرسش و پاسخ در گروه‌های مختلف علمی به چاپ رسانده است و پیگیر چاپ مجلدات بعدی این مجموعه نیز هست.
سایت و کانال پرسمان در پیام‌رسان‌های داخلی و نیز نشریه الکترونیکی پرسمان از جمله فعالیت‌های این اداره می‌باشد. یکی از برنامه‌های جدّی این اداره توسعه فعالیت‌ها در سطح دانشگاه‌های کشور از جمله فراهم کردن زمینه‌های ایجاد صفحه اختصاصی سایت پرسمان در سایت دانشگاه است. سایت پرسمان، امکان جستجو و مشاهده بیش از 20 هزار پرسش و پاسخ، ثبت سئوال جدید جهت اخذ پاسخ و پیگیری پاسخ‌های تهیه شده را برای دانشجویان فراهم می‌نماید.
یکی دیگر از فعالیت‌های این اداره تهیه پرسمان معارف اسلامی با توجه به سئوالات پرتکرار دانشجویان، متناسب با دروس معارف اسلامی و سرفصل‌های آنها در 6 درس است که در اختیار استادان قرار گرفته است.
7. شناسایی و جذب نخبگان و استعدادهای برتر برای تدریس معارف اسلامی
با عنایت به ضرورت ارتقای سطح کیفی دروس معارف اسلامی و تأثیرگذاری بیشتر بر مخاطبین، از طریق مراکز مختلفی که با نخبگان و استعدادهای برتر ارتباط دارند، افرادی که دارای توانمندی‌های علمی، مهارتی، اثربخشی بر مخاطب و نیروهای نخبه و جهادی برای تدریس هستند، شناسایی و زمینه‌های جذب، پذیرش، جایابی آنها برای تدریس در استان‌ها و حتی پیگیری عضویت آنها به عنوان هیأت علمی گروه‌های معارف اسلامی انجام می‌شود.
8. تعامل و همکاری با مراکز علمی_پژوهشی استان و خارج استان(دانشگاه معارف اسلامی، بخش‌های علمی حوزه، هفته علمی تمدن نوین اسلامی، رادیو معارف و...)
پژوهشگاه این آمادگی را دارد تا در قالب نشست‌هایی با موضوع کتاب‌شناسی و با حضور نویسندگان کتاب به ویژه نویسندگان کتاب‌های درسی معارف اسلامی، نسبت به معرفی آنها به گروه مدرسان معارف اسلامی و گروه‌های هدف به شیوه‌های مختلف اقدام نماید؛ و تا کنون جلسات متعددی در این زمینه برگزاری کرده و در این خصوص مذاکراتی با دانشگاه معارف اسلامی صورت گرفته است.
رادیو معارف از جمله مراکزی است که آمادگی کامل خود را جهت همکاری با پژوهشگاه در زمینه‌های ذیل اعلام نموده است:
- انعکاس اخبار فعالیت‌ها و برنامه‌های پژوهشگاه از طریق رادیو؛
- معرفی و ارائه گزارش اجمالی از منشورات و مکتوبات پژوهشگاه (نشریه‌های معارف و پرسمان و مجموعه کتاب‌های پرسش و پاسخ) و مجموعه نشر معارف؛
- استفاده از ظرفیت کارشناسان پژوهشگاه در برنامه‌های رادیو معارف؛
- استفاده از اساتید مجرب دانشگاه در جهت انتقال تجربیات آنها از طریق رادیو؛
- کمک به جریان‌سازی در جامعه بر محور دغدغه‌های مقام معظم رهبری؛
- تولید برنامه‌های ویژه اساتید معارف اسلامی نظیر برنامه‌های آموزشی در جهت ارتقای سطح علمی و مهارتی مدرسان معارف اسلامی؛
- استفاده رادیو از محتوای گفتگوهای نوین علمی در برنامه‌سازی خود؛
- تولید و ارائه برنامه‌هایی تحت عنوان روش‌های تدریس، اخلاق تدریس، معرفی منابع و... با همکاری این پژوهشگاه.
یکی از برنامه‌هایی که پژوهشگاه اهتمام جدی به همکاری داشته، هفته تمدن نوین اسلامی است که پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی به عنوان مسئول کمیسیون تخصصی «چیستی و ماهیت تمدن نوین اسلامی» در راستای همکاری با این برنامه (که با همکاری موسسه صدرا و مراکز علمی-پژوهشی به عنوان مسئول سایر کمیسیون‌ها برگزار می‌گردد) اقدام به برگزاری نشست‌های علمی در موضوعات مصوب و سفارش مقالات علمی و پژوهشی کرده است که تا این تاریخ سه هفته برگزار شده و در سال اول و دوم به هر کدام ده مقاله سفارش داده شده است. در سال دوم و سوم مجموعاً هشت نشست علمی در موضوعات توسط پژوهشگاه برگزار شده است و هفته چهارم هم با موضوع «دستاوردهای علمی-تمدن انقلاب اسلامی و تمدن نوین اسلامی» در سال‌جاری در دستور کار پژوهشگاه قرار دارد که فراخوان مقاله داده شده است.
همچنین مراکز مختلف علمی-پژوهشی نیز درخواست همکاری در زمینه ارزیابی مقالات همایش‌ها یا برگزاری نشست‌های علمی و پیش‌نشست‌ها برای همایش‌ها دارند. پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی علاوه بر فراهم کردن زمینه‌های تعامل و همکاری با مراکز علمی مختلف، از همین جا آمادگی خود را برای توسعه این همکاری‌ها اعلام می‌نماید.
پایگاه پژوهشگاه
سایت پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی به عنوان یکی از درگاه‌های ارتباط پژوهشگاه با سایر مراکز و اساتید در زمینه بهروزرسانی، اطلاع‌رسانی، بارگزاری محتواهای تولیدی و اخبار و اطلاعات پژوهشگاه می‌باشد که مدیریت آن یکی دیگر از فعالیت‌های پژوهشگاه می‌باشد. علاوه بر این، اطلاع‌رسانی برنامه‌ها و محتواهای تولیدی و بازنشر آنها از طریق کانال‌های نشریه معارف، پرسمان، میز معارف و کانال‌هایی که معاونین آموزشی و پژوهشی استان‌ها و همکاران معارف اسلامی در پیام‌رسان‌های داخلی راه‌اندازی کرده‌اند، انجام می‌پذیرد.
علاوه بر همه این فعالیت‌ها، شرکت در جلسات شورای مدیران معاونت و نیز شورای پژوهشی پژوهشگاه که در بهینه سازی فعالیت‌ها و هماهنگی امور نقش به سزایی دارد، از برنامه‌های عادی پژوهشگاه است که به طور منظم صورت می‌پذیرد.
