Send to friend
پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357 و به دنبال آن استقرار نظام جمهوری اسلامی به‌جای نظام پهلوی، تغییر و تحول بنیادینی در عرصه‌های گوناگون را ایجاب می‌کرد. فرهنگ از عرصه‌های بسیار مهمی بود که باید تغییر می‌کرد و دانشگاهها به خاطر جایگاه ویژه آنها در فرهنگ کشور از اولویت‌های تحول فرهنگی محسوب می‌شد.
امام‌خمینی(ره) در اول فروردین 1359 با صدور پیامی بر ضرورت ایجاد انقلاب اساسی در دانشگاه‌های سراسر کشور، تصفیه اساتید مرتبط با شرق و غرب و تبدیل دانشگاه به محیطی سالم برای تدوین علوم عالی اسلامی، تأکید کردند. شورای انقلاب به دنبال ملاقات با امام(ره) در بیانیه 29/1/59 خود مقرر کرد که دانشگاه باید از حالت ستاد عملیاتی گروههای گوناگون خارج و دفاتر و تشکیلات گروهها از دانشگاهها برچیده شود و پس از پایان امتحانات از 15 خرداد دانشگاهها تعطیل و نظام آموزشی کشور بر اساس موازین انقلابی و اسلامی طرح‌ریزی شود.
پس از تعطیل رسمی دانشگاهها، امام‌خمینی (ره) در 23/3/59 فرمانی را مبنی بر تشکیل «ستاد انقلاب فرهنگی» صادر کردند. در قسمتی از فرمان ایشان آمده است:
«مدتی است ضرورت انقلاب فرهنگی که امری اسلامی است و خواست ملت مسلمان می‌باشد، اعلام شده و تاکنون اقدام مؤثری انجام نشده است و ملت اسلامی و خصوصاً دانشجویان با ایمان متعهد نگران آن هستند و نیز نگران اخلال توطئه‌گران که هم اکنون گاه گاه آثارش نمایان می‌شود و ملت مسلمان و پایبند به اسلام خوف آن دارند که خدای نخواسته فرصت از دست برود و کار مثبتی انجام نگیرد و فرهنگ همان باشد که در طول مدت سلطه رژیم فاسد کارفرمایان بی‌‌فرهنگ، این مرکز مهم اساسی را در خدمت استعمارگران قرار داده بودند.»
حضرت امام از افرادی چون آقایان باهنر، ربانی املشی و دیگران خواستند تا از افراد صاحب‌نظر متعهد، از بین اساتید مسلمان و کارکنان متعهد با ایمان و دیگر قشرهای تحصیل‌کرده، متعهد و مؤمن به جمهوری اسلامی دعوت نمایند تا با تشکیل شورایی به برنامهریزی برای رشته‌های مختلف و تعیین خط‌مشی فرهنگی آینده دانشگاهها، براساس فرهنگ اسلامی بپردازند.
بر این اساس، ستاد از صاحبنظران مختلف دعوت به همکاری کرد و از آنجایی که مدیریت دانشگاهها در گذشته هماهنگ با فرهنگ اسلامی جامعه نبود، باید تغییراتی در مدیریت دانشگاهها به عمل می‌آمد، سازمان دانشگاهها باید دگرگون می‌شد و مهم‌تر از همه، محیط دانشگاهها اسلامی می‌شد. برای این منظور، کمیتهای در ستاد با عنوان «کمیته اسلامی کردن دانشگاهها»، تشکیل شد. با توجه به ناهماهنگی ضوابط و مقررات حاکم بر دانشگاهها با شرایط انقلابی جامعه، قسمت اعظم فعالیتهای ستاد بر اسلامی کردن دانشگاهها و تعیین ضوابط و مقرراتی منطبق با موازین اسلامی متمرکز شد.
شورای عالی انقلاب فرهنگی و دورس معارف اسلامی
با بازگشایی دانشگاهها و توسعه مراکز آموزشی و گستردگی فعالیت ستاد انقلاب فرهنگی، ضرورت تقویت این نهاد بیش از پیش احساس شد. به طوری که در 19 آذر 1363 ترمیم عمده‌ای در ستاد انقلاب فرهنگی توسط امام خمینی(ره) انجام گرفت و به این ترتیب شورای عالی انقلاب فرهنگی با ترکیبی جدید شکل پذیرفت. در بخشی از این فرمان آمده است:
«خروج از فرهنگ بدآموز غربی و نفوذ و جایگزین شدن فرهنگ آموزنده اسلامی، ملی و انقلاب فرهنگی در تمام زمینه‌ها در سطح کشور آن چنان محتاج تلاش و کوشش است که برای تحقق آن سالیان دراز باید زحمت کشید و با نفوذ عمیق ریشه‌دار غرب مبارزه کرد.»
امام(ره) ضمن تشکر از زحمات ستاد انقلاب فرهنگی، افراد دیگری را نیز به آن اضافه کرد و شورای عالی انقلاب فرهنگی موظف شد تا در جهت خروج از فرهنگ غربی و جایگزینی فرهنگ اسلامی در تمام زمینه‌ها تلاش نماید. متعاقب آن شورای عالی انقلاب فرهنگی با قرار دادن «دروس معارف اسلامی» در برنامه آموزشی مقطع کارشناسی کلیه رشته‌های تحصیلی دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کشور به منظور تبیین و تعمیق باورهای دینی و انقلابی و مقابله با شبهات و تفکرات التقاطی، اقدام ارزنده‌ای نمود.
در همین راستا برای عینیت‌بخشی به آرمان‌های امام(ره) برای پیشبرد انقلاب علمی و فرهنگی در سطح آموزش عالی، دروس اعتقادی و دینی در برنامه آموزشی دانشجویان قرار گرفت. در ابتدا دروس معارف اسلامی عمومی با ۶ عنوان درس به ارزش ۱۲ واحد درسی، در مصوبۀ ۲۴۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تاریخ ۱۴/۱۲/۶۹ به شرح ذیل به تصویب رسید: معارف اسلامی۱، معارف اسلامی۲، تاریخ اسلام، اخلاق اسلامی، متون اسلامی، ریشه‌های انقلاب.
با توجه به گذر زمان، رشد علمی دانشگاهها و پدید آمدن پرسش‌های نو برای دانشجویان، ضرورت بازنگری در دروس معارف اسلامی احساس می‌شد، از این رو پس از بررسی طرح‌های مختلف و نظرسنجی از اساتید معارف اسلامی و متخصصان، تغییراتی در دروس معارف اسلامی ایجاد شد که علاوه بر تنوع عناوین و سرفصل‌ها، دانشجویان می‌توانستند از بین 32 واحد، 12 واحد را انتخاب کنند. و این مهم در جلسه 542 مورخ 23 / 4/ 83 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید. در نهایت با اضافه شدن درس «تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی» به مجموعه دروس معارف اسلامی به 14 واحد رسید.
دستیابی به این اهداف ارزشمند علاوه بر حضور استادان مؤمن و انقلابی در گرو تأمین متون درسی برای هر یک از عناوین درسی بود. برای این منظور ابتدا مرکزی به نام «مرکز تدوین متون درسی» در نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاهها شکل گرفت که تلاش‌های خوبی در این زمینه انجام داد و سپس با تأسیس «دانشگاه معارف اسلامی» در سال 1385 این رسالت به عهده دانشگاه قرار داده شد.
دانشگاه معارف و تدوین آموزشی
دانشگاه معارف اسلامی علاوه بر تربیت استاد که در ارائه دورس معارف اسلامی بسیار مهم است، وظیفه خطیر تدوین متون آموزشی و کمک آموزشی برای دانشجویان و اساتید را به عهده دارد. در راستای تحقق این هدف تلاش‌هایی را برای تدوین متون درسی و کمک درسی انجام داده و متون بسیاری را تولید نموده است؛ و این دروس را که زمانی بر اساس جزوه‌های مختلف تدریس می‌شد، به وضعیت خوبی با تهیه متون مشخص آموزشی به سامان رسانده است. دانشگاه معارف اسلامی تا کنون 100 عنوان کتاب درسی و 185عنوان کتاب کمک درسی برای گرایش‌های پنج گانه دروس معارف اسلامی منتشر نموده است.
در ادامه معاونت پژوهشی دانشگاه پس از جلسات نقد متعدد و نیز نیازسنجی از دانشجویان به این جمع‌بندی رسید که متون موجود پاسخگوی همه دانشجویان با تنوع رشته‌های مختلف نیست؛ به همین منظور با بررسی‌های صورت گرفته، تصمیم به تولید کتاب در گرایش‌های پنج‌گانه دروس معارف اسلامی با رویکرد تخصصی به رشته‌های مختلف دانشگاهی گرفت.
توجه به نیاز دانشجو در تدوین متون
با توجه به تنوع نیازهای مخاطبان و یکسان نبودن سطح علمی دانشجویان در رشته‌ها و دانشگاه‌های مختلف، لازم است از جهات گوناگون به این امر توجه شود. برای این هدف متونی با توجه به سطح علمی متفاوت دانشجویان پیش‌بینی شد. همچنین برای برقراری ارتباط بیشتر دانشجویان با متون درسی معارفی، کتاب‌هایی متناسب با رشته‌های آنها تألیف شد.
متون درسی که در گرایش اخلاق اسلامی با توجه به تنوع رشته‌های دانشجویان به چاپ رسید عبارتند از: اخلاق ورزشی برای دانشجویان تربیت بدنی و آیین زندگی ویژه دانشجویان علوم پزشکی، همچنین آثاری نیز در دست تدوین است: از جمله 5 عنوان کتاب آئین زندگی؛ ویژه دانشجویان مهندسی، پرستاری، مشاوره و روان‌شناسی، انتظامی و فرهنگیان.
متون درسی که در گرایش تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی به چاپ رسیده است، عبارتند از: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی ویژه رشته‌های هنر و معماری و دو کتاب تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی ویژه دانشجویان علوم پزشکی و آثاری که در دست تدوین است: 3 عنوان کتاب تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی ویژه دانشجویان علوم انسانی، مهندسی و هنر.
در گرایش قرآن و متون نیز منابعی با توجه به تفاوت رشته‌های دانشجویان به چا پ رسیده از جمله: 4 عنوان کتاب تفسیر موضوعی ویژه دانشجویان رشته‌های علوم پزشکی، حقوق، اقتصاد و مدیریت و کتاب‌هایی نیز در دست تدوین است: 6 عنوان کتاب تفسیر موضوعی ویژه رشته‌های مدیریت، ارتباطات، معماری، اقتصاد و هنر.
البته آثاری در گرایش‌های پنج گانه براساس سبک زندگی، شخصیت‌های مطرح در هر گرایش، برای دانشجویان خارجی و دانشجویان دختر و پسر نیز در دست تدوین تدوین می‌باشد.
در زمینه تولید متون درسی دروس معارف اسلامی تلاش‌های بسیارخوبی صورت گرفته است؛ اما رسیدن به نقطه مطلوب تلاش‌های مستمر و زیادی را می‌طلبد که از همه استادان و صاحبنظران به ویژه اساتید معارف اسلامی که در خط مقدم دفاع از اسلام و ارزش‌های والای انقلاب اسلامی قرار دارند، تقاضا می‌شود در این زمینه آثار علمی فاخر خود را به معاونت پژوهشی دانشگاه ارسال نمایند.
سوتیتر
دانشگاه معارف اسلامی علاوه بر تربیت استاد برای ارائه دورس معارف اسلامی، وظیفه تدوین متون آموزشی و کمک آموزشی برای دانشجویان و اساتید را به عهده دارد. تا کنون 100 عنوان کتاب درسی و 185عنوان کتاب کمک درسی برای گرایش‌های پنج گانه دروس معارف اسلامی منتشر نموده است. معاونت پژوهشی دانشگاه معارف اسلامی نیز پس از برگزاری جلسات نقد متعدد و نیز نیازسنجی از دانشجویان به این جمع‌بندی رسید که متون موجود پاسخگوی همه دانشجویان با تنوع رشته‌های مختلف نیست؛ به همین منظور با بررسی‌های صورت گرفته، تصمیم به تولید کتاب در گرایش‌های پنج‌گانه دروس معارف اسلامی با رویکرد تخصصی به رشته‌های مختلف دانشگاهی گرفت.
