Send to friend
یکی از موفق‌ترین طرح‌های آموزش الکترونیکی در سطح جهان، سازمانی است که با همت و ابتکار شخصی «سلمان خان» معلم جوان بنگلادشی‌تبار ایجاد شده است. این پایگاه اینترنتی که با عنوان «آکادمی خان» شناخته می‌شود، تحول بزرگی در مفهوم و فناوری آموزش رقم زده که بخشی از دستاوردهای آن را می‌توان در ویدیوی سخنرانی دو سال پیش سلمان خان در مؤسسه TED دید. همان‌گونه که در این ویدیو مشاهده می‌شود، کار این آموزشکده بزرگ از یک ایده ساده آغاز شد و در مدتی کوتاه، با اراده و انگیزه‌ای که پشت آن قرار داشت، به جایگاهی بی‌نظیر و شگفت‌انگیز رسید. اکنون هزاران ویدیوی آموزشی در رشته‌های گوناگونی چون ریاضیات، فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی، اقتصاد، تاریخ، پزشکی و... در این پایگاه وجود دارد كه به رایگان در اختیار عموم قرار گرفته است. این آکادمی، میلیون‌ها عضو را از سراسر جهان پای کلاس‌های جهانی خود کشانده و در حال تغییر روش آموزشی در بسیاری از مدارس است.
راز پیشرفت سریع سایت خان
اگر چه بدون حمایت مالی و پشتیبانی مؤسسات بزرگی چون گوگل و گیتس، شرایط رسیدن به چنین موفقیتی فراهم نمی‌شد، ولی راز پیشرفت سریع این سایت نسبت به ده‌ها پایگاه مشابه را باید در ویژگی‌های انحصاری این مجموعه جستجو کرد:
الف) انگیزه و اشتیاق درونی «سلمان‌خان» نسبت به آموزش و گسترش دانش، یکی از عوامل پشتکار وی در این زمینه بوده است. او که خود در دوران کودکی طعم محرومیت را چشیده، اکنون که صاحب مؤسسه‌ای بزرگ با کارمندانی تمام وقت شده نیز اکثر کارها را شخصاً پیگیری و اجرا میکند و همچنان با جدیت در حال تولید ویدیوهای آموزشی است.
ب) تلاش بدون چشم‌داشت، «سلمان‌خان» برای کمک به دیگران و رشد علمی آنها، ویژگی دیگری است که به کار او برکت و رونقی متفاوت بخشیده است. وی که پس از دریافت بورس در دانشگاه ام آی تی و پشت سر گذاشتن تحصیلات عالی به شغلی پر درآمد در یک شرکت خصوصی دست یافته بود، حاضر شد برای رسیدن به هدف «ایجاد نخستین دانشگاه رایگان جهان برای همه مردم»، شغلش را از دست بدهد و تا مدت‌ها از سرمایه شخصی هزینه‌های این طرح را تأمین کند.
ج) منحصر ندیدن آموزش الکترونیکی در ابزارهای فنی و سیستمی.
د) نگاه انسانی به مسائل آموزشی.
ه) اولویت دادن به ارتقای آموزش‌های حضوری.
و) اهتمام نسبت به برنامه‌ریزی درسی.
ز) تلاش برای ایجاد انعطاف در برنامه‌ها.
ح) و توجه به تفاوت‌های فردی فراگیران، از دیگر ویژگی‌هایی است که فعالیت‌های آکادمی خان را نسبت به بسیاری از طرح‌های مشابه متمایز ساخته است.
نمونه‌های ایرانی سایت خان
اگر چه با وجود ایجاد بخش فارسی در این سایت، متأسفانه به دلیل شرایط تحریم، فعلاً در ایران امکان دسترسی عادی به این پایگاه وجود ندارد، ولی طرح‌های مشابهی با الگوگیری از این آکادمی در داخل کشور در حال اجرا و پیگیری است. این طرح‌ها عبارت‌اند از:
۱ـ «کلاس درس» به نشانی: http://kelasedars.org
۲ـ «مکتب‌خونه» به نشانی: http://maktabkhooneh.org
۳ـ «تخته سفید» به نشانی: http://www.takhtesefid.org
علاوه بر این پایگاه‌ها، طرح‌هایی نیز برای بسترسازی خدمات عمومی آموزش الکترونیکی پیگیری می‌شود که پایگاه «به آموز» به نشانی: http://www.behamooz.com و شبکه یادگیری «وب‌یاد» به نشانی: http://www.webyad.com از جمله آنهاست.
در این میان، پایگاه «کلاس درس» که به عنوان شریک آموزشی آکادمی خان در زبان فارسی فعالیت میکند، بیشترین شباهت را از نظر کیفیت و سبک ویدیوهای آموزشی با آن آکادمی دارد. با این حال، حتی این پایگاه نیز از اکثر امکانات اصلی الگوی خود محروم مانده و هیچ اثری از برنامه‌ریزی درسی، سنجش، انعطاف و تعامل هدفمند در فعالیت‌های آن دیده نمی‌شود.
البته نباید محدودیت‌ها، موانع و مشکلات فراوان کار مدیران این طرح‌ها را از یاد برد و پروژه‌هایی را که هیچ‌گونه حامی و پشتیبانی ندارد، با پروژ‌ه‌ای که موفق به جذب کمک‌های چند میلیون دلاری شده است مقایسه نمود. با این حال، امروز، منابع، تجارب و دستاوردهای گران‌قیمت آکادمی خان به رایگان در اختیار ماست. لذا باید با بهره‌برداری بهتر از این تجارب موفق جهانی، تلاش کنیم شرایط آموزش الکترونیکی کشور خود را از این رکود تأسف‌بار خارج سازیم.
